[Τὸ κείμενο διαβάστηκε τὴν 5η Ἀπριλίου 2017 στὰ ἐγκαίνια τῆς ἀναδρομικῆς ἔκθεσης τοῦ εἰκαστικοῦ ἔργου τοῦ Δημήτρη Μανιώτη στὴ Δημοτικὴ Πινακοθήκη Πειραιᾶ (05-22/04/2017) παρουσιάζοντας τὴν ἐπανέκδοση τῆς Ἀνθρωπίλας ἀπ’ τὶς ἐκδόσεις τῶν Διατυπώσεων σ’ ἐπιμέλεια Κωνσταντίνου Μ. Μάστρακα καὶ Θεοδόση Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλου (Ἀθήνα, 2017).]
Στὴν Ἀνθρωπίλα, προτάσσεται τὸ σκίτσο μιᾶς ὑδρογείου θυμίζοντας πώς, ἀποκοντά, τὰ πράμματα πληγώνουν τραγικά, μά, ἀπὸ ψηλά —ἀπ’ τὴν ἀπάθεια τοῦ Διαστήματος— προκαλοῦν τὸ ἀκατάσχετο γέλιο τῆς Αἰωνιότητας!..
[Μανιώτης. Ὑδρόγειος. 1978.
Ἀπὸ τὴν ἐπανέκδοση τῆς Ἀνθρωπίλας στὶς Διατυπώσεις.]
Τὰ 66 τετράστιχα τοῦ ζωγράφου-ποιητῆ, παρέα μὲ τὰ 6 σκίτσα του σὲ 16 φύλλα, εἶναι μιὰ πλανητική φαρσοκωμῳδία· ὅμως, συνεχῶς προειδοποιοῦν μ’ εὐαισθησία καὶ θυμὸ γιὰ τὸν τότε Ψυχρὸ Πόλεμο, ποὺ τὸ φάντασμά του ξαναστοιχειώνει τὶς διεθνεῖς μή σχέσεις:
Κάνοντας Γεωγραφία
μάθαμε τὴ Γῆ καλά.
Μάθαμε τὰ κράτη ὅλα,
τὶς πρωτεύουσες μετά…
Δεξιοὶ θάναι στὴ Δύση –
στὴν Ἀνατολή: Ζερβοί.
Κι ἀποπάνω μιὰν ἀφίσσα:
ΔΥΣΗ καὶ ΑΝΑΤΟΛΗ.
Σὰν πιαστοῦνε Δυό, ἡ Δύση,
στέλνει ὅπλα στούς «ἐκεῖ».
Κι ἀπ’ τὰ ἴδια θ’ ἀμολήσῃ
στούς «ἀποδῶ» ἡ Ἀνατολή.
Ντόλλαρς μιά – χρυσάφι ἡ Ἄλλη·
μὲ τ σ ο β ά λ ι α δανεικά.
Σὰν τὰ φᾶτε, ἔχει πάλι…
(Πῶς πληρώνουμε μετά;..)
Κ’ ἡ Ἑλλὰς περνᾷ μιὰ κρίσιν·
οἱ μὲν λένε στὴ Βουλὴ
πώς: Ἀνήκομεν στὴν Δύσιν!,
μ’ ἄλλοι θέν’: Ἀνατολή!
Τρῶμε! Τρῶμε..- μέχρι «λύσσας»…
καὶ τρωγόμαστε μαζί!
Πόδια γίναν τὰ μυαλά μας
καὶ τὰ πόδια μας τροχοί!
«Βλάκας» εἶμ’ ἐ δ ῶ νὰ ζήσω;..
Διαστημόπλοια πετοῦν·
παίρνω ἕνα, πά’ ν’ ἀφήσω
τὰ ὀστά μου στὸν Νεπτούν!
Τὸ κωμικὸ προκύπτει ἀπ’ τὴν ἄμεση κι ἀκριβῆ παρουσίαση τῶν φαιδρῶν καί, συνάμα, ἐγκληματικῶν πρακτικῶν τῶν ἐξουσιῶν. Καί, ὅσο κι ἂν ἔχῃ προχωρήσῃ ἡ Ποίηση σὲ βαθειά μονοπάτια ἀπρόσφορα γιὰ βατὴ ἀπεικόνιση,.. τί ἄλλο, ἀλήθεια, καταφέρνει ἀπ’ τὴν ἔκφραση τοῦ προηγουμένως ἀνέκφραστου —τὴν ἀ π ο κ ά λ υ ψ η—, ὅταν ἐπιτυγχάνει τὸ σκοπό της;.. Καὶ ποιός ἀκούει δίχως εἰκόνες;..- ποιός βλέπει χωρίς λέξεις τὸ ἐσώτατο τῆς Πραγματικότητας;..
Ὅπως λέει ὀ κριτικὸς Κώστας Σοφιανός [ἀποσπάσταμα ἀναδιαταγμένα καὶ διασκευασμένα ἀπὸ ἐδῶ]:
Ὁ δημιουργὸς πασχίζει νὰ καταστήσῃ οἰκεῖο τὸ ἀνοίκειο: Νὰ δῇ πέρ’ ἀπ’ ὅσα βλέπονται, νὰ πῇ πέρ’ ἀπ’ ὄσα λέγονται, ν’ ἀκούσῃ πέρ’ ἀπ’ ὅσ’ ἀκούγονται… Προσπαθεῖ νὰ ὀργανώσῃ τὸ χάος σ’ ἁρμονία Κόσμου. Ἔτσι κι ὁ ζωγράφος. Γιατὶ π ο ι η τ ή ς, κι αὐτός. Μόνο ποὺ ποιεῖ β λ έ π ο ν τ α ς κι ὄχι λ έ γ ο ν τ α ς. Λέγει μὲ χ ρ ώ μ α τ α ὅσα οἱ ποιητὲς βλέπουν μὲ λ έ ξ ε ι ς…
Αὐτά σκεφτόμουν καθόλη τὴ στοιχειοθετικὴ ἐργασία καὶ τὴν ἐπιμέλεια μὲ τὸ συνεργάτη στὶς Διατυπώσεις κ’ ὑπεύθυνο τοῦ περιοδικοῦ καὶ τῶν ἐκδόσεων τῶν Διορθώσεων, Κωνσταντῖνο Μάστρακα. Αὐτά, μὲ συντροφιὰ τὶς προσωπογραφίες τοῦ Μπετόβεν, τοῦ ἐκφραστικώτατου, μονωμένου ἀπ’ τὴν κόφωση, πρωτομάστορα τῶν ἤχων. Γιατί… τί ΄ν΄ ἡ ψυχή;..:
Τὴν κλειδώνεις μοναχή,
χωρίς ἀκούσματα κ’ εἰκόνες,
κι αὐτὴ λακτίζει ἀκόμα…
Συστρέφεται, κινεῖται,
βασανίζεται,.. σιωπᾶ
δίχως τὴν αἴσθηση
μήτε τοῦ ὀ ν ε ί ρ ο υ.
[Ἀπὸ τὴ συλλογὴ Διατονίες (βλ. ἐδῶ)]
[Δημήτρης Μανιώτης. Μπετόβεν.]
Ὁπότε, εὐχαριστῶ γι’ αὐτὴ τὴν εὐκαιρία: Νάμαι δῶ μαζί σας ἀπόψε ἔχοντας ἀναλάβει τὴν ἐπανέκδοση τῆς πρώτης αὐτοέκδοσης τῆς Ἀνθρωπίλας τοῦ 1978… Εὐχαριστῶ τὴν Ὄλγα Μανιώτη, τὴν κόρη τοῦ συγγραφέα, ποὺ τόσο ζωντανά μοῦ μετέφερε τὴν παρουσία του μές ἀπ’ τὸ Χρόνο μὲ μοναδικό ὅπλο… τὴν ἀ γ ά π η της γιὰ κεῖνον (γιατὶ αὐτή κι ἂν εἶν’ ὄργανο ποιητικό ἀκριβείας καὶ οὐσίας).
Αὐτά, λοιπόν, κατανοῶ γιὰ τὸ ζωγράφο ἢ ποιητή..- πῆτε τον ὅπως θέλετε, μὰ πάντα καὶ σ’ ὅλα του: γιὰ τὸ δ η μ ι ο υ ρ γ ό Μανιώτη.
[Δημήτρης Μανιώτης.]
