Ἕνα φαινόμενο ὀνομάζεται τοπικό, ὅταν οἱ διεργασίες, ποὺ λαμβάνουν χώρα ἐντός του, διαδίδονται μὲ πεπερασμένη ταχύτητα στὸ χῶρο. Παραδείγματα: ἡ διάδοση τῶν ἠλεκτρομαγνητικῶν κυμάτων (τὸ φῶς, ὡς τέτοιο κῦμα, χρειάζεται περίπου ὀκτὼ λεπτὰ γιὰ νὰ φτάσῃ ἀπ’ τὸν Ἤλιο στὴ Γῆ)· οἱ κραδασμοὶ ἑνὸς σεισμοῦ· ὁ ἦχος τοῦ κεραυνοῦ – καθὼς κ’ ἡ λάμψη του…

Ὅμως, τοπικὰ φαινόμενα δέν εἶναι μονάχα ὅσα ἐμπίπτουν ἀποκλειστικά στὸ πεδίο τῶν Φυσικῶν Ἐπιστημῶν: Ἡ φήμη, καλή ἢ κακή, ἑνὸς προσώπου ἢ πράγματος διαδίδεται μὲ πεπερασμένη ταχύτητα σ’ ἕν’ ἀνθρώπινο περιβάλλον· μιὰ καινούργια μόδα, ἂν καὶ σχεδὸν ἀστραπιαῖα, ξανά ἀπαιτεῖ χρόνο, γιὰ νὰ περάσῃ ἀπ’ τὴ μιὰν ἤπειρο στὴν ἄλλη· οἱ ἀτασθαλίες δημοσίων προσώπων μπορεῖ νὰ κάνουν χρόνια, ὡσότου ἑδραιωθοῦν κι ἀξιολογηθοῦν καταλλήλως στὴ συνείδηση μιᾶς κοινωνίας (μάλιστα, πολλές φορὲς ἀναχαιτίζεται τούτ’ ἡ γνώση, καθὼς ἡ ἄπειρη ἀδράνεια στὴ σκέψη τῶν ἀτόμων ὑψώνει ἀμετακίνητα τείχη ἀμάθειας κι ἀστοχασιᾶς).

Ὑπάρχει, ὅμως, ἕνα μή τοπικὸ πνευματικὸ φαινόμενο ποὺ προξενεῖ ἐπιπλοκὲς σοβαρώτατες καί, ὅταν κατανοηθῇ, δέν ἀφήνει μιὰ ψυχὴ νὰ γύρῃ ράθυμη πιὰ στίς, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, κακές συνήθειές της: Ἂν ὁποιοσδήποτε κάποια στιγμὴ συνειδητοποιήσῃ ἕναν ἁρμὸ στὴν κοσμικὴ λειτουργία, ἡ ἐπενέργεια τοῦ γεγονότος ἐξαπλώνεται  ἀ κ α ρ ι α ῖ α  σὲ κάθε ἀνθρώπινη δραστηριότητα. Καὶ δέν εἶν’ ἀπαραίτητο νὰ διατυπωθῇ τούτ’ ἡ σύλληψη· γεννάει, ἀκόμα κι ἀνέκφραστη, ἀμέσως ἄλλα δεδομένα ἀποδεικνύοντας συνάμα κάτι νέο γιὰ τὴν ἐξελικτικὴ πορεία τοῦ ἀνθρωπίνου εἴδους συλλήβδην. Μές ἀπὸ τέτοιες, μή τοπικές, ἀλλαγές —μικρὲς ἢ μέγαλες— θεμελιώνεται ἡ νόηση ἐν Κόσμῳ κ’ ἡ Ἱστορία παύει ἔτσι, νάναι μία κατὰ παράταξιν, βαρετή, αἰτιακὴ ἁλυσίδα.