Ἡ προσευχὴ ἀνήκει

στὸ χῶρο τῶν Καλῶν Τεχνῶν·

εἶναι πράξη εἰκαστική…

Στάθης Κομνηνός:

Ἀπ’ τὴν Ἐπίκλησιν[1]

Στὴν Ἀρχαιότητα, οἱ θεοὶ ἀποτελοῦσαν κατ’ ἀρχὴν μορφὲς ἐν Κόσμῳ ἐντελεῖς· κάθε τους πράξη κ’ ἐπιφάνεια ὥριζαν τὸ μέτρο γιὰ τὰ πράγματα. Ὁ δημιουργός, σὰ φλέγεται ἀπὸ καημό νὰ δώσῃ σχῆμα στὴν ψυχική του κίνηση καὶ νὰ τὴ στήσῃ ἔξω ἀπὸ κεῖνον ὂν αὐθύπαρκτο, προσεύχεται στὴ Μοῦσα, γιὰ νὰ καταφέρῃ τὴν ἀπαιτούμενη ἐσωτερικὴ ὁλοκλήρωση – τὴ συνεργασία τῆς εὐαισθησίας, τῆς λογικῆς (προϋπόθεσης τῆς τεχνικῆς), τῆς μνήμης, τῆς φαντασίας καὶ τοῦ ἐνστίκτου. Γιὰ νὰ ἐπιτευχθῇ τούτ’ ἡ συρρύθμιση, ὁ θεὸς παρεμβαίνει βοηθητικὰ ἀφυπνίζοντας στὸν προσευχόμενο τ’ ἀναγκαῖα – τοῦ ἐνσταλάζει τὴ βαθεία αἴσθηση τῆς ὁλότητας (ὅ,τι εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ ἡ θεϊκή του φύση), μ’ ἄλλα λόγια: τὸν  ἐ μ π ν έ ε ι.

Ἂν δέν προσευχηθῇ σύγκορμος ἀκόμα κι ὁ ἄθεος καλλιτέχνης στὸν ἴδιο του τὸν ἑαυτὸ τοὐλάχιστον, δέ θὰ κατορθώσῃ τὴν ὑψηλὴ ἁρμονία —τὸν ὁρισμὸ τοῦ κλασσικοῦ— κι ἄσκοπα θὰ περιφέρεται ἀνάμεσα σὲ μορφὲς λειψὲς καὶ μή κοινωνήσιμες· θὰ βολοδέρνῃ στὸ κλειστὸ κύκλωμα τῆς καταραμένης, θριμματισμένης του ὕπαρξης νοιώθοντας τὸν πόνο τοῦ ἀνολοκλήρωτου ὡς ἡδονή (ὁ πλανεμένος!)· θ’ ἀρνῆται πεισματικά νὰ ὑποτάξῃ τὴ χαοτική του ἐσωτερικὴ ροπὴ σ’ ἕνα συγκεκριμένο «εἰκαστικό» ἀποτέλεσμα ἐλευθερωτικὰ πρῶτα γιὰ τὸν ἴδιο ἀπ’ τὴ λαχτάρα· ὁ Ἔρωτας θάρχεται —τιμωρητικά— στὰ τακτὰ διαστήματα, καθὼς θὰ παραιτῆται ὁ ἡμιτελὴς τεχνίτης ξεθεωμένος τὴ στιγμὴ τῆς γονιμοποίησης…

Τέτοια ἔλλειψη μεταφυσικῆς πνοῆς χαρακτηρίζει πολλοὺς καὶ κατὰ τὰ λοιπὰ ἄξιους τῶν τελευταίων αἰώνων, καθὼς και τὴ συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ καιροῦ μας κινῶντας θρῆνο μέσα μου:

Θαυμάζω τὴ μαεστρία σας,

ἀνιχνεύω τὰ πάθη σας,

λυπᾶμαι τὴν ψυχή σας·

δέ χάραξε ἀκόμα εὐτυχία γιὰ σᾶς:

Τὸ ἔλλειμα τὸ βαφτίζεται πλησμονή,

τὸ λατρεύεται ἀπὸ ἐγωισμό

καὶ περιμένετε ἀπὸ κεῖνο

καρποὺς νὰ δώσῃ· ὅμως:

μηδὲν ἐκ τοῦ μή ὄντος,

κακόμοιροι!